Przesilenie letnie- Noc Kupały i Sabat Litha-21/22 czerwca

W ten niezwykły czas przesilenia letniego żegnamy się z wiosną. Letnie przesilenie Słońca obchodzone jest w najkrótszą noc w roku, co przypada między 21 a 22 czerwca. Obchodzimy wtedy pogańskie Sobótki, zwane inaczej Nocą Kupały. Święto to sięga głęboko w obyczaje słowiańskie, celtyckie, germańskie i indoeuropejskie.

Historia tej tradycji sięga więc jeszcze czasów sprzed okresu panowania Kościoła katolickiego w Polsce. Wykorzenianie z umysłów ludzi wielu obrzędów pogańskich było dla Kościoła w czasach średnich dość ciężkie. Głęboko skrywane w podświadomości zbiorowej wierzenia i rytuały sprawiły, że Kościół w tym czasie próbował zmienić to wydarzenie , wprowadzając wigilię św. Jana, potocznie zwaną nocą świętojańską.

Nie ma znaczenia jak nazwiemy ten czas, jest jednak pewne, że ten dzień jest związany z astrologicznym rozpoczęciem lata. W wielu krajach na świecie ten dzień jest świętowany hucznie. Każdy kraj nazywał inaczej to święto. W Polsce spotykamy się z takim nazewnictwem jak: – Sobótki ( Podkarpacie, Śląskie), Polinocka ( Warmia i Mazury), Noc Kupały ( Mazowsze, Podlasie), Wianki, ( małopolskie), Noc Świętojańska na terenach Polski.

W czasach pogańskich było to święto jedności, połączenia ognia i wody, Słońca i Księżyca, mężczyzny i kobiety, urodzaju i płodności, pełnym wróżb i magicznych działań.

Geneza święta chrześcijańskiego

W czasach wczesnego chrześcijaństwa w Polsce, Kościół pragnął zasymilować święta słowiańskie i pogańskie. Wprowadził więc nowe obrzędy, w tych samych dniach, bazując tylko po części na starych wierzeniach które, nie dało się wyplenić z ludzkiej podświadomości. Święto Kupały zastąpiono więc świętem chrześcijańskim, obierając na patrona św. Jana Chrzciciela. Nadano więc kupalnocce patrona Jana Chrzciciela i zaczęto go zwać Kupałą z racji tego, że stosował chrzest w formie rytualnej kąpieli.

Próbowano również przenieść obchody sobótek na trochę dalszy termin, dzień później na 23 czerwca w którym stworzono wigilię św. Jana.

Obchody przesilenia letniego w innych krajach

Same słowo Kupała pochodzi z indoeuropejskiego kupm, – czyli grupa, gromada, zbiorowość.

Noc Kupały poświęcona była i jest, przede wszystkim żywiołom wody i ognia, mającym oczyszczającą moc. Jest to także święto miłości, płodności oraz Księżyca i Słońca. Święto przesilenia letniego wszędzie, nie tylko wśród ludów słowiańskich obchodzono podobnie.

W Polsce jak i Czechach skakano przez ogniska, co miało oczyszczać i chronić przed złymi urokami. Wianki z kwiatów wrzucano do wody lub zakładano je na rogi byka, by ustrzec je przed chorobami i złymi mocami.

Serbowie z pochodniami chodzili od domu do domu by oczyścić energię i zapewnić domownikom bezpieczeństwo przed złymi duchami.

W Skandynawii kąpano się w wodzie, która miała właściwości lecznice , właśnie w tym dniu.

Obecnie w wielu miastach w Polsce organizuje się huczne uroczystości. Wiele osób nawiązuje do pradawnych tradycji, kultywuje je na swój sposób. Powinien być to przede wszystkim czas zabawy i śmiechu. Do najbardziej spektakularnych zaliczyć można widowisko pod Wawelem, tzw. Wianki Krakowskie

Jakie panują zwyczaje w Noc przesilenia?

• Początkowo zwyczaje pogańskie, miały zapewnić świętującym pomyślność urodzaju i zdrowie. W tą magiczną noc rozpalano ogniska, w których palono zioła. W trakcie zabaw odbywały się różnego rodzaju wróżby oraz tańce. Dziewczęta puszczały do wody wianki z kwiatów, często z zapalonymi świecami. Jeśli wianek wyławiał jakiś kawaler, wróżyło to szybkie zamążpójście.
• Obchody kupalnocki rozpoczynały się od rytualnego skrzesania ognia z drewna jesiony i brzozy, po uprzednim wygaszeniu wszelkich palenisk w całej wsi. Szereg stosów układanych zazwyczaj na wzgórzach, wzniesieniach, w tą noc płonęły niemalże w całej Europie.
• Skakanie przez ogniska i tańce wokół nich miały oczyszczać, chronić przed złymi energiami i chorobą, a składanie ofiar w postaci drobnej zwierzyny czy ziół miało zapewniać urodzaj, płodność zwierząt i ludzi.
• Noc sobótkowa była również czasem łączenia się w pary. Noc kupały dla wielu panien była szansą na zdobycie ukochanego. Młode panny z wiankami, w zbiorowej ceremonii ze śpiewem i tańcem powierzały wianki falom wody.
• Kiedyś w nocy przesilenia ludzie chodzili po lasach szukając kwiatu paproci, zwanym perunowym kwiatem. Znalezienie tego kwiatu , obdarzało jego właściciela płodnością, bogactwem, siłą i mądrością.
• W noc Kupały odprawiano także różnego rodzaju wróżby, często związane z miłością, która miały pomóc w poznaniu przyszłości. Wróżono z zerwanych kwiatów polnych i z wody w studniach, wróżono z rumianku i kwiatów dzikiego bzu, ze szczypiorku, z bylicy i z innych roślin oraz znaków wróżebnych.

Powszechnie wierzono że te osoby, które będą brały udział w uroczystościach przesilenia letniego, będą cieszyły się dostatkiem i szczęściem przez najbliższy rok.

Bez względu jednak na nazwę, czy jako Noc Kupały, Sobótka czy Noc Świętojańska, bez wątpienia zawiera się w niej pamięć minionych wieków i jak każdy obyczaj i obrządek korzeniami sięga mroków przeszłości i początków naszej ciekawej kultury.

Sabat Litha

W czasie przesilenia letniego wiccanie i osoby zajmujące się magią, również obchodzą swoje święto. Litha to nazwa małego sabatu wiccańskiego. Nazwa Litha wywodzi się ze starego anglosaskiego słowa oznaczającego  miesiąc czerwiec.  Gdy Słońce jest najwyżej na niebie, Bóg jest w pełni mocy , a Bogini Ziemi rodzi najlepsze i największe obfitości w roku. Osoby świętujące ten czas często dekorują swój dom letnimi kwiatami, ziołami i owocami. To czas na obrzędy ponownego oddania się Bogu i Bogini, jest to również czas związany z wróżbami uczuciowymi.

Warto w czasie przesilenia letniego mieć zapaloną przynajmniej jedną świece przez cały dzień, aby uczcić wpływ Słońca i jego dobrodziejstwa które przyjdą do Nas. W południe można wykonać rytuał magiczny, najlepiej związany z miłością, z męskimi energiami i każdą sytuację, która musi zostać rozpalona i pobudzona a tym samym pchnięta do przodu.